Minder efficiënte hersenactiviteit bij Parkinson maakt twee dingen tegelijk doen moeilijker

Hoewel we vaak twee dingen tegelijkertijd moeten doen, zoals
lopen en praten, is dit lastig voor veel mensen met parkinson. Dit
kan komen doordat de hersenen bij parkinson in zulke situaties
minder efficiënt werken, schrijven onderzoekers van het Radboudumc
in het wetenschappelijk vakblad Brain.

Veel patiënten met parkinson hebben moeite om twee dingen
tegelijkertijd te doen, ook wel dubbeltaken genoemd. Hier hebben
zij in het dagelijks leven vaak last van. Zo is het bijvoorbeeld
lastig om te lopen en tegelijkertijd te praten, op het verkeer te
letten of obstakels te ontwijken. Deze moeilijkheden kunnen leiden
tot gevaarlijke situaties en vallen. Ongeveer zestig tot tachtig
procent van de ouderen met gevorderde parkinson valt zelfs één of
meerdere keren per jaar, vaak tijdens het lopen. Vaak met ernstige
gevolgen zoals het verlies van onafhankelijkheid, sociaal isolement
of een ziekenhuisopname.

Dubbeltaken in de scanner

Om te begrijpen wat de moeilijkheden bij parkinsonpatiënten
veroorzaakt, hebben onderzoekers uit Nijmegen en Israël de
hersenactiviteit tijdens dubbeltaken gemeten. Patiënten en gezonde
leeftijdsgenoten voerden twee opdrachten uit terwijl zij in de
MRI-scanner lagen. Bij één opdracht moesten ze de voeten bewegen op
een loopritme. Bij de andere opdracht moesten ze reageren op de
richting van een pijl of een woord (links of rechts), die
tegelijkertijd getoond werden. De moeilijkheid van de tweede
opdracht was, dat ze soms moesten reageren op basis van de pijl,
soms op basis van het woord: dit vereist dus flexibiliteit in
nadenken. De voetbewegingen en de pijl-/woordopdracht werden soms
afzonderlijk uitgevoerd, maar soms ook tegelijkertijd en dus als
dubbeltaak.

Verschil in hersenactiviteit

Zoals verwacht hadden parkinsonpatiënten tijdens de dubbeltaak
meer moeite om het ritme van de voetbewegingen te volgen en maakten
zij meer fouten in de pijl-/woordopdracht. Onderzoeker Freek
Nieuwhof: “Wanneer de opdrachten afzonderlijk werden uitgevoerd,
was de hersenactiviteit bij parkinsonpatiënten niet anders dan bij
de leeftijdsgenoten, maar tijdens de dubbeltaak was dit wél het
geval. Vrij diep in het brein, in een deel van het striatum, was
bij parkinsonpatiënten meer hersenactiviteit te zien.”

Extra actief

“Dit zijn nieuwe en interessante resultaten”, zegt neuroloog
Rick Helmich, die het onderzoek coördineert. “Het gebied dat
tijdens de dubbeltaak actiever was bij parkinsonpatiënten, was niet
actief wanneer één van de twee opdrachten afzonderlijk werd
uitgevoerd. Bovendien liet een extra analyse zien dat deelnemers
met meer activiteit in dat gebied juist slechter presteerden. Het
lijkt er dus op dat de extra activiteit niet functioneel, maar
juist schadelijk is voor dubbeltaken.”

Chaotisch verkeer

Een verklaring is mogelijk te vinden in een belangrijk kenmerk
van parkinson, namelijk het tekort aan de neurotransmitter
dopamine, vooral in het striatum. Nieuwhof: “Dieronderzoek laat
zien dat hersenbanen, die normaal keurig naast elkaar lopen, door
een dopaminetekort verweven raken. Dit verklaart misschien waardoor
tijdens een dubbeltaak ook gebieden betrokken raken die normaal
niet actief zijn. Helmich: “Vergelijk het met een drukke weg zonder
strepen, afscheiding en verplichte rijrichting, waardoor
tegenliggers op elkaars baan komen en er chaos ontstaat. We willen
gaan onderzoeken hoe we de informatiestromen in hersenen van
parkinsonpatiënten weer beter kunnen stroomlijnen, om het vallen
bij dubbeltaken te voorkomen.”